Τα κυάλια μπορεί να μην χαίρουν της ίδιας φήμης όπως τα φωτογραφικά οπτικά, όμως έχουν πολλές εφαρμογές στο ταξίδι, τις διακοπές, τα θαλάσσια σπορ, την παρατήρηση της άγριας φύσης, την ορειβασία, το trekking κλπ. Φέρνουν το περιβάλλον πολύ κοντά προεκτείνοντας και μεγεθύνοντας τις ικανότητες της ανθρώπινης όρασης. Αν λοιπόν σκεφτόμαστε την αγορά κυαλιών, πρέπει να γνωρίζουμε τα βασικά.
Oι παράμετροι με βάση τις οποίες ποσοτικοποιούνται οι προδιαγραφές των κυαλιών δεν είναι ίδιες με τους φακούς. Γι αυτό χρειάζεται να μελετήσουμε το θέμα από την αρχή.
Ι. Μεγεθυντική ικανότητα: Σε όλα τα κυάλια αναγράφεται ο συνδυασμός δύο αριθμών με το x ανάμεσα Π.χ. 7×22, 8×42, 10×50 κλπ. Ο πρώτος υποδηλώνει τη μεγεθυντική ικανότητα του συστήματος και ο δεύτερος τη διάμετρο των εμπρός οπτικών στοιχείων. Για παράδειγμα σε ένα ζευγάρι κυάλια 8×42 το είδωλο μεγεθύνεται 8x.
ΙΙ. Aντικειμενικός φακός: Το εμπρόσθιο οπτικό στοιχείο είναι ο αντικειμενικός φακός και εκφράζεται σε χιλιοστά. Έτσι στο παράδειγμα με τα κυάλια 8×42 ο αντικειμενικός φακός έχει διάμετρο 42mm. Όσο μεγαλύτερη είναι η διάμετρος του εμπρόσθιου οπτικού στοιχείου τόσο περισσότερο φως συλλέγει. Συνεπώς η εικόνα γίνεται πιο φωτεινή.
ΙΙΙ. Οπτικό πεδίο: Το εύρος του μετριέται σε μοίρες ή σε πλάτος της ορατής περιοχής σε απόσταση 1000 γιαρδών (900 μέτρων). Δηλαδή εάν κοιτάξουμε μέσα από τα κυάλια, το οπτικό πεδίο είναι το πλάτος της περιοχής που παρατηρούμε. Νοερά ας βάλουμε δύο σημάδια στο αριστερό και δεξί άκρο της εικόνας μέσα από τα κυάλια. Μετρώντας τη μεταξύ τους απόσταση βρίσκουμε το εύρος του οπτικού πεδίου, το οποίο συμπιέζεται όσο αυξάνεται η μεγέθυνση. Για το λόγο αυτό, με την αγορά ισχυρών κυαλιών πρέπει να αποδεχθείτε μικρότερο οπτικό πεδίο απ? αυτό που θα σας προσέφερε ένα λιγότερο ισχυρό (μικρότερου βαθμού μεγέθυνσης) κυάλι.
IV. Exit Pupil (ίριδα εξόδου). Το μέγεθος της προκύπτει διαιρώντας τη διάμετρο του αντικειμενικού φακού δια τη μεγεθυντική ικανότητα. Για παράδειγμα, σε κυάλια 7×35, διαιρούμε το 35 δια του 7 και το πηλίκο
(5 mm) αντιπροσωπεύει το μέγεθος της ίριδας εξόδου. Όσο το μέγεθος αυτό μεγαλώνει τόσο φωτεινότερη είναι η εικόνα.
V. Eye Relief: Η μέγιστη απόσταση από το προσοφθάλμιο όπου θα είναι ορατό όλο το ωφέλιμο οπτικό πεδίο. Ως “long eye relief” χαρακτηρίζονται τα κυάλια τα οποία επιτρέπουν μεγαλύτερη απομάκρυνση του ματιού. Έτσι διευκολύνονται οι χρήστες που φορούν γυαλιά.
VI. Interpupilary distance (διΪριδική απόσταση): Οι άξονες των δύο ματιών
δεν ισαπέχουν στους ανθρώπους.
Γι αυτό όλα τα κυάλια έχουν ένα μηχανισμό που αυξομειώνει την απόσταση των δύο οπτικών αξόνων. Αν δεν ρυθμιστεί σωστά
η διϊριδική απόσταση τότε βλέπουμε μόνο από το ένα μάτι.
VII. Διόρθωση διοπτρίας: Σε ορισμένα καλά μοντέλα ενσωματώνεται ρύθμιση της διοπτρίας του ενός προσοφθάλμιου (συνήθως του δεξιού), ώστε η εστίαση να ανταποκρίνεται στα χαρακτηριστικά διορθώσεων της όρασης κάθε χρήστη.
VIII. Σύστημα εστίασης: Δεν εστιάζουν όλα τα κυάλια το ίδιο. Ανάλογα με τη σχεδίαση έχουμε: α) κεντρική εστίαση (CF), με ένα περιστροφικό χειριστήριο ρυθμίζονται και οι δύο φακοί ώστε να επιτευχθεί η ακρίβής εστίαση, β) μεμονωμένη εστίαση (IF), κάθε φακός απαιτεί διαφορετική ρύθμιση εστίασης, η οποία θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες του κάθε οφθαλμού, γ) χωρίς εστίαση (FF) σαν τις απλές compact φωτογραφικές μηχανές, χωρίς καμία ρύθμιση είναι εφικτή η ευκρίνεια σε κλίμακα αποστάσεων από τα 10-15 μέτρα έως το άπειρο,
δ) αυτόματη εστίαση, με ηλεκτρονικό σύστημα υπερύθρων ή διαφοράς φάσης όπως ακριβώς οι φωτογραφικές μηχανές, που εφαρμόζεται μόνο σε ακριβά πολύπλοκα μοντέλα.
Οptical Stabilizer
Τα κυάλια μοιάζουν με τηλεφακούς.
Γι αυτό είναι ευαίσθητα στο φαινόμενο του φλουταρίσματος (shake) λόγω τρεμουλιάσματος των χεριών. Η απόλυτη απάντηση έρχεται από τα κυάλια με ενσωματωμένο οπτικό σύστημα σταθεροποίησης, σχεδόν ίδιο με αυτό των φωτογραφικών φακών με IS, VR κλπ. Kυάλια με stabilizer κατασκευάζουν μόνον τα εργοστάσια Canon, Nikon και Zeiss.
Hints & tips
• Διαλέξτε κυάλια με συντελεστή μεγέθυνσης ανάμεσα σε 7x και 10x. Kάτω από 7x η μεγέθυνση δεν είναι αξιόλογη και πάνω από 10x θα ταλαιπωρηθείτε από το “κούνημα” της εικόνας
• Aγνοείστε τα zoom. H οπτική τους απόδοση είναι επιεικώς μέτρια.
• Προτιμείστε κυάλια κανονικού μεγέθους. Τα compact μοντέλα είναι για περιστασιακή χρήση. Οι πολύ μικρής διαμέτρου αντικειμενικοί φακοί γύρω στα 20mm δεν αφήνουν περιθώρια καλής φωτεινότητας
• Μην εντυπωσιάζεστε από τα κόκκινα, πράσινα, μπλε κρύσταλλα. Δεν σημαίνουν ότι τα κυάλια αυτά είναι αναγκαστικά καλύτερα…
• Προσέξτε την ποιότητα κατασκευής. Χάος χωρίζει τα no name κυάλια με τους φθηνούς πλαστικούς μηχανισμούς οδήγησης από αριστουργήματα με μεταλλικούς μηχανισμούς ακριβείας, εσωτερικά συστήματα εστίασης, αδιαβροχοποιημένα περιβλήματα και γέμισμα με αδρανές αέριο.
• Eπιλέξτε αδιαβροχοποιημένα κυάλια. Όχι επειδή έχετε …σκάφος. Όμως τα κυάλια είναι αξεσουάρ για εξωτερική χρήση και τα weaterproof μοντέλα προστατεύουν από τη σκόνη και την υγρασία που αποτελούν τον υπ΄ αρ. ένα κίνδυνο.
Porroprism και roofprism
Οι αντικειμενικοί φακοί δημιουργούν είδωλο αντεστραμμένο προς δύο κατευθύνσεις δηλ. και ανάποδα (το πάνω κάτω) και με αντιμετάθεση δεξιάς-αριστερής πλευράς. Γι αυτό χρειάζεται ένα σετ πρισμάτων για αν διορθώσει την τοποθέτηση των πρωτευόντων ειδώλων. Για την αποστολή αυτή χρησιμοποιούνται δύο είδη πρισμάτων τα porro και roof. Tα πρώτα είναι πιο διαδεδομένα και δίνουν το γνωστό ζιγκ ζαγκ σχήμα όπου το προσοφθάλμιο και ο αντικειμενικός φακός δεν είναι στον ίδιο άξονα ενώ τα δεύτερα ενσωματώνονται στα κυάλια ?ε την “ευθεία” σχεδίαση και είναι -κατασκευαστικά- πιο δαπανηρά. Πάντως με την κατάλληλη προσοχή στη σχεδίαση και ποιοτικά υλικά και οι δύο τύποι είναι ικανοί για άριστα οπτικά αποτελέσματα.