Σε ποιόν ανήκουν οι τεχνητές εικόνες από Artificial Intelligence;

Σε αλλεπάλληλα δημοσιεύματα διαβάζουμε για εικόνες ανθρώπων που δεν υπήρξαν ποτέ. Ας αναφέρουμε ένα μόνο (πρόσφατο) παράδειγμα: ο γάλλος φωτογράφος Mathieu Stern χρησιμοποίησε την alpha version ενός προγράμματος τεχνητής νοημοσύνης που είναι σε στάδιο εξέλιξης, το Dall-E2. ‘Ετσι “φιλοτέχνησε” πορτραίτα φωτορεαλιστικών ανθρώπων που δεν υπήρξαν ποτέ, αλλά άκρως αληθοφανή και προς απόδειξη των ισχυρισμών του έφτιαξε σχετικό βιντεάκι που ανέβασε στο Youtube. Δίνοντας φωνητικές οδηγίες στο πρόγραμμα άρχισε η διαδικασία “δημιουργίας” από το μηδέν ενώ σε κάποιο στάδιο αξιοποιήθηκαν και νευρωνικά φίλτρα του Photoshop.
Kάπου εδώ τίθενται σοβαροί προβληματισμοί περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Σε ποιόν ανήκουν οι εικόνες που δημιουργήθηκαν από πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης αλλά με οδηγίες από άνθρωπο. Και σε επόμενο στάδιο: αν το ίδιο το πρόγραμμα αρχίσει μόνο του να αναδημιουργεί εικόνες, ποιος θα έχει το copyright? O software engineer; H εταιρία hardware που φτιάχνει chip με νευρωνικούς επεξεργαστές για να διευκολύνει την εκτέλεση τέτοιων εντολών; Πλέον όλα αυτά τα ερωτηματικά δεν ανήκουν στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας ούτε είναι θέμα κινηματογραφικών ταινιών όπως το γνωστό Ex Machina αλλά πρέπει να απαντηθούν …τώρα!
Ας δούμε την περίπτωση του αμερικανού Steven Thaler του οποίου αίτημα αναγνώρισης copyright που σχετίζεται με AI δημιουργία απορρίφθηκε πριν μερικούς μήνες από το αμερικανικό γραφείο ευρεσιτεχνιών (US Patent Office). H κατά νόμο αρμόδια αμερικανική αρχή αποφάνθηκε ότι απουσιάζει το στοιχείο της δημιουργίας από άνθρωπο (human authorship) που αποτελεί μόνιμο προαπαιτούμενο για την προστασία της ευρεσιτεχνίας ή του δικαιώματος πνευματικής ή βιομηχανικής ιδιοκτησίας. Κατά το US Patent Office λοιπόν μόνον άνθρωποι μπορούν να κατοχυρώσουν δικαίωμα copyright επί εικόνων και οι εικόνες που έχουν δημιουργηθεί με Artificial Intelligence δεν προστατεύονται. Ο Thaler πάντως δήλωσε ότι θα προσβάλει την απόφαση.

Με τους αστραπιαίους ρυθμούς που κινείται η τεχνολογία τεχνητής νοημοσύνης, η υποβοηθούμενη με ΑΙ δημιουργία φωτογραφιών δεν αποτελεί πλέον μια φουτουριστική υπερβολή αλλά σχεδόν πραγματικότητα. Προς το παρόν όμως και μέχρι την αυτονόμηση της ΑΙ, σε κάθε περίπτωση άνθρωπος έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων και σε αυτόν θα πρέπει να αναγνωρίζεται το copyright. Eίναι μια ανάλογη περίπτωση με τις κινηματογραφικές ταινίες με CGI. Εκεί κανείς δεν έχει διαμφισβητήσει το copyright της εταιρίας παραγωγής. Πως εδώ, στην ακίνητη εικόνα, θα έχουμε άλλα μέτρα και σταθμά; Επίσης το ζήτημα είναι πολύ φρέσκο για την ευρωπαϊκή νομική πραγματικότητα, τελείως διαφορετική από την αμερικανική, όπου δεν υπάρχει νομολογιακό προηγούμενο ακόμη (αλλά στο άμεσο μέλλον πολλά θα αλλάξουν).