Η φωτογράφιση της κηδείας του Τσώρτσιλ. Μία γιγαντιαία επιχείρηση που διοργάνωσε το περιοδικό Life το 1965

Με την ευκαιρία της μεγαλοπρεπούς κηδείας της βασίλισσας Ελισάβετ ΙΙ, που η κάλυψή της σήμερα φωτογραφικά και κινηματογραφικά είναι μία πολύ απλή υπόθεση, προτείνω να πάμε 57 χρόνια πίσω. Σε μία άλλη εξ ίσου σπουδαία και πολυσυζητημένη νεκρώσιμη τελετή: Του Ουίνστον Τσώρτσιλ, του πρωθυπουργού της νίκης στο Β Παγκόσμιο Πόλεμο και μιας από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες του 20ου αιώνα. Και αυτό για να αντιληφθούμε την τεράστια και πολυδάπανη κινητοποίηση των μεγάλων περιοδικών της εποχής για την κάλυψη γεγονότων μεγάλης εμβέλειας με τη συμμετοχή στρατιάς φωτογράφων, κινηματογραφιστών και δημοσιογράφων…
Βρισκόμαστε στο σωτήριον έτος 1965 και συγκεκριμένα την Δευτέρα 5 Φεβρουαρίου. Κάπου 35 εκατομμύρια Αμερικανοί αγόρασαν το Life (την εποχή εκείνη είχε κανονική εβδομαδιαία κυκλοφορία 7 εκατομμύρια τεύχη!) για να εντρυφήσουν σε ένα πολυσέλιδο και αναλυτικό ρεπορτάζ με κείμενα και έγχρωμες φωτογραφίες από την κηδεία του Τσώρτσιλ. Η παρουσίαση αυτή απαίτησε τη συνεργασία δεκαεπτά φωτογράφων και πάνω από σαράντα δημοσιογράφων και τεχνικών, μίας δωδεκάδας μοτοσυκλετιστών, δυο ελικοπτέρων και ενός αεροπλάνου DC8. Για να οργανωθεί η επιχείρηση χρειάστηκε δουλειά δύο χρόνων πριν… τον θάνατο του Τσώρτσιλ. Ήδη από το 1963 ένας καλά ενημερωμένος ερευνητής είχε ανακαλύψει την άκρως εμπιστευτική λίστα με όλα όσα είχαν σχεδιάσει οι υπηρεσίες του Ηνωμένου Βασιλείου για την περίσταση: τελετή, τόπος τελετής, πομπή και ημέρα περιφοράς, με 90% πιθανότητα αυτή η μέρα να είναι Σάββατο. Σχεδιάσθηκε η λίστα των απόμερων σημείων, όπου οι φωτογράφοι θα μπορούσαν να δράσουν με απόλυτη μυστικότητα. Μόλις αρρώστησε ο Τσώρτσιλ νοικιάσθηκαν αυτοί οι χώροι και τέθηκε σε λειτουργία ένας εξαιρετικός μηχανισμός, ώστε το τεύχος που κανονικά κυκλοφορούσε ημέρα Δευτέρα να αρχίσει να τυπώνεται βράδυ Σαββάτου γεγονός που για τα μέτρα της εποχής και για το αδιανόητα υψηλό τιράζ απαιτούσε τεράστια προσπάθεια και οργάνωση. Επιπλέον έπρεπε να οργανωθεί και η διανομή του περιοδικού αεροπορικώς σε κομβικά σημεία σε Αμερική αλλά και στο εξωτερικό ώστε Δευτέρα να είναι σε όλα τα περίπτερα!Όλα ήταν έτοιμα κι όλοι περίμεναν τον Τσώρτσιλ να… πεθάνει. Όπως είχε προβλεφθεί, η ταφή ορίστηκε να γίνει ημέρα Σάββατο. Όλοι οι φωτογράφοι ήταν στη θέση τους. Οι λήψεις γίνονταν από πέντε σημεία: Γουεστμίνστερ Χωλ, Άγιος Παύλος, Πλατεία Τραφάλγκαρ, η αποβάθρα του Τάμεση και το νεκροταφείο όπου έλαβε χώρα ο ενταφιασμός. Για δεκαπέντε ημέρες, τα παράθυρα τριών μικρών σπιτιών που έβλεπαν στο νεκροταφείο είχαν ενοικιαστεί και 48 ώρες πριν την αναγγελία απαγόρευσης των φωτογραφιών, τρεις φωτογράφοι είχαν ήδη προλάβει να δράσουν (To Life δεν δημοσίευσε τελικά τις φωτογραφίες τους).
Μοτοσυκλετιστές μετέφεραν τα φιλμ στο αεροδρόμιο, όπου περίμενε αεροπλάνο που είχε ενοικιαστεί ειδικά για την περίσταση.Το εσωτερικό του αεροπλάνου DC8 είχε μετατραπεί σε αίθουσα σύνταξης με τραπέζια γεμάτα γραφομηχανές. Ένα άνετο εργαστήριο είχε εγκατασταθεί στο μπροστινό μέρος του αεροπλάνου, με ειδικό ηλεκτρικό ρεύμα και όλον τον απαραίτητο εξοπλισμό. Είχε επίσης τοποθετηθεί ένα τεράστιο τραπέζι για να ακουμπούν τις φωτογραφίες πριν τη σελιδοποίηση, καθώς και φωτοτράπεζες που επέτρεπαν την εξέταση των έγχρωμων φωτογραφιών που ήταν κυρίως slides. Στο ίδιο σημείο είχε στηθεί μικρή βιβλιοθήκη στη διάθεση των δημοσιογράφων που περιείχε τους δέκα τόμους των έργων του Τσώρτσιλ. Το αεροπλάνο είχε φύγει την προηγούμενη μέρα από τη Νέα Υόρκη μεταφέροντας 40 συντάκτες μεταξύ των οποίων και έξι τεχνικούς ειδικευμένους στην εμφάνιση έγχρωμων φιλμ οι οποίοι κλήθηκαν να εμφανίσουν άμεσα 70 έγχρωμα φιλμ – καθόλου εύκολη δουλειά την εποχή εκείνη. Το αεροπλάνο με όλο το επιτελείο έκανε πάνω από οχτώ ώρες για να διασχίσει τα 8.500 μίλια που χώριζαν το Λονδίνο από το Σικάγο που βρισκόταν το τυπογραφείο του Life. Η επιλογή των φωτογραφιών, η σελιδοποίηση και τα λεπτομερή κείμενα που τις συνόδευανν, όλα προετοιμάστηκαν κατά τη διάρκεια του ταξιδιού. Το αεροπλάνο, για να αποφύγει τους ανέμους που θα το καθυστερούσαν, κατευθύνθηκε προς το βορρά περνώντας ακριβώς κάτω από τον Aρκτικό Kύκλο. Ετοιμάστηκαν οι σελίδες η μία μετά την άλλη και όταν εμφανίστηκε η λίμνη του Μίτσιγκαν, στις όχθες της οποίας βρίσκεται το Σικάγο, η δουλειά είχε ολοκληρωθεί.Τα έξοδα του ρεπορτάζ έφθασαν στο μυθικό για την εποχή ποσό των 250.000 δολαρίων κάνοντας τον εκδότη του LIFE να αναφωνήσει “Νικήσαμε την τηλεόραση!”. Η νίκη όμως ήταν ευκαιριακή. Πολύ σύντομα αποδείχτηκε ότι η τηλεόραση ήταν ανίκητη ως μέσο ενημέρωσης και ψυχαγωγίας.
Για την ιστορία ας αναφερθεί ότι το 1965 οι συνδρομητές του περιοδικού Life ήταν 8,6 εκατομμύρια, αριθμός που ποτέ δεν έχει πλησιάσει άλλο εικονογραφημένο περιοδικό. Στη διάρκεια του 1966, το Life είχε πουλήσει 3.300 σελίδες διαφήμισης που απέφεραν έσοδα της τάξεως των 170 εκατομμυρίων δολαρίων. Εξ ου και η δυνατότητα διοργάνωσης επιχειρήσεων φωτογραφικής κάλυψης σημαντικών γεγονότων σε όλη την υφήλιο. Ήταν η χρυσή εποχή του φωτορεπορτάζ…
Τάκης Τζίμας